 |
| "Ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες" (1814) |
Με το έργο του "Ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες" το 1814, ο Ζακ-Λουί Νταβίντ (Jacques-Louis David) εκδηλώνει τον θαυμασμό του, τόσο ηθικό όσο και αισθητικό, για το αρχαίο πρότυπο, εκφράζοντας έτσι το κυρίαρχο ρεύμα στη Γαλλία. Οι μαθητές του συμμερίζονται αυτή την προτίμηση για τα ελληνορωμαϊκά θέματα αλλά σύντομα το ύφος αλλάζει. Η ζωγραφική γίνεται εθνική με αποκλίσεις γραφικές, φανταστικές, τρομερές ή γοητευτικές.
 |
| "Η Σχεδία της Μέδουσας" (1819) Ζαν-Λουί-Τεοντόρ Ζερικώ |
Ο Ζαν-Λουί-Τεοντόρ Ζερι- κώ (Jean-Louis-Theodore Geri -cault) δίνει το έναυσμα αυτής της νέας τέχνης στο Salon του 1819 με τη "Σχεδία της Μέδουσας" (Παρίσι, Μουσείο Λούβρου). O πνευματικός αναβρασμός είναι στο αποκορύφωμά του και, εάν η παραγωγή των ζωγράφων είναι μεγάλη και ποικίλη, μπορούμε να πούμε -πιο απλά- ότι πέρασε μια δεκαετία για να εγκαταληφθεί η νεοκλασική αρχαιότητα για χάρη μιας επικαιρότητας όπου αναμειγνύονται το πραγματικό με το φανταστικό, δημιουργώντας έτσι το ρομαντισμό.
 |
| "Λεωνίδας" Αλεξάντρ-Εβαρίστ Φραγκονάρ |
Καμιά φορά οι καλλιτέχνες ενδιαφέρονται λιγότερο για την περιγραφή όσο για την υποβολή. Στον πίνακα "Λεωνί- δας" του Αλεξάντρ-Eβαρίστ Φραγκονάρ (Alexandre Evariste Fragonard, 1780-1850) ο Έλληνας πολεμιστής ακονίζει τα όπλα του στον τάφο του Σπαρτιάτη ήρωα, πάνω στον οποίο έχει ακουμπήσει το αποκοιμισμένο παιδί του. Η ελαιογραφία αυτή του Φραγκονάρ υπαινίσσεται τη σύνδεση των σύγχρονων Ελλήνων με τους αρχαίους ήρωες προγόνους τους και η ηρωική θυσία του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες γίνεται το κατεξοχήν σύμβολο της αντίστασης στον Tούρκο δυνάστη.
 |
| "Οι σφαγές της Χίου" (1824) Εζέν Ντελακρουά |
Αναμφισβήτητα, ο μεγαλύτερος φιλέλληνας ζωγράφος υπήρξε ο Εζέν Ντελα- κρουά. Ο πίνακας του Εζέν Ντελακρουά (Eugene Ferdinand Victor Delacroix) "Οι Σφαγές της Χίου", που παρουσιάστηκε το 1824, είναι συγχρόνως το πρότυπο της ρομαντικής ζωγραφικής και η πρώτη μεγάλη έκφραση του γαλλικού φιλελληνικού αισθήματος. Ο Ντελακρουά ζωγράφισε τον πίνακα αυτόν μέσα σε έξι μήνες πυρετικής δουλειάς, συμβουλευόμενος και το βιβλίο του φιλέλληνα συμπατριώτη του συνταγματάρχη Βουτιέ, που είχε πολεμήσει στην Ελλάδα. Αποτέλεσμα ήταν ο πίνακας να παρουσιαστεί στο κοινό το 1824 και να συνταράξει τις συνειδήσεις των επισκεπτών της έκθεσης. Ο Ντελακρουά ζωγράφισε και άλλους πίνακες με θέμα την ελληνική επανάσταση, καθ’ όλη τη διάρκειά της. Στη δεύτερη περίοδο ελληνικών θεμάτων του εντάσσονται 4 έργα: "Η μάχη του Γκιαούρη με τον Πασά», που εμπνεύστηκε από το ποίημα του Βύρωνα «Ο Γκιαούρ», "Η έφοδος του Μάρκου Μπότσαρη", το "Επεισόδιο από τον Πόλεμο των Ελλήνων", και "Η Ελλάδα ξεψυχάει στα ερείπια του Μεσολογγίου".
 |
| "Η μάχη του Γκιαούρη με τον Πασά Εζέν Ντελακρουά |
Ο τρόπος με τον οποίο ο Ντελακρουά τιμά τον ηρωισμό των Μεσολογγιτών μαρτυρά και την ιδιαιτερότητα του ζωγράφου. Αντί να απεικονίσει τις προετοιμασίες της ύστατης μάχης, την πτώση της πόλης ή τους τελευταίους υπερασπιστές της να αποφασίζουν να ανατιναχτούν, μαζί με τις γυναίκες τους και τα παιδιά τους για να μην πέσουν στα χέρια του εχθρού, επιλέγει την αλληγορία: παρουσιάζει, με τα χαρακτηριστικά μιας νέας γυναίκας με εθνική ενδυμασία που στέκεται ορθή πάνω σε ένα σωρό από πέτρες, την Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου. Ο πίνακας του Ντελακρουά "Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου" είναι σαφώς ο πιο λαμπρός φόρος τιμής από Γάλλο καλλιτέχνη στον ελληνικό αγώνα.
 |
| "Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγιού" (1826) |
Αναφέρεται στην ηρωική αντίσταση των τεσσάρων χιλιάδων υπερασπιστών της πόλης του Μεσολογγίου το 1825, η οποία πολιορκήθηκε από στρατό 35000 ανδρών που υποστηριζόταν από τον τουρκικό στόλο. Για να μην πέσουν στα χέρια των εχθρών τους, οι τελευταίοι υποστηρικτές ανατινάχθηκαν μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους το 1826. Το έργο αποτελεί την αλληγορία της δυστυχίας και του πόνου των Μεσολογγιτών και όλων των Ελλήνων που ικετεύει την Ευρώπη. Η συγκίνηση που προκλήθηκε από αυτή τη μοναχική και εγκαταλελειμένη μορφή δεν μπορούσε παρά να δυναμώσει τον οίκτο και τη συμμετοχή του φιλελληνικού κοινού στην γκαλερί Lebrun το 1826. Και ο Βίκτωρ Ουγκώ (Victor Hugo) εξέφρασε, προφανώς, τη γνώμη όλων: "Αυτή η γυναίκα που είναι η Ελλάδα έχει τόσο ωραία στάση και έκφραση. Και έπειτα υπάρχει τόση δεξιοτεχνία και τέχνη στα τολμήματα του κυρίου Ντελακρουά! Το πινέλο που είναι τόσο θαυμάσιο και κυρίως αληθινό!".
 |
"Τραυματισμένος έλληνας αξιωματικός
μπροστά στα τείχη κατειλημμένης
πόλης" (1826), Ζαν Κλοντ Μπονφόν
|
Το αγωνιστικό ήθος των Μεσολογγιτών κατά τις δύο πολιορκίες και η επική τους Έξοδος συγκλόνισαν την κοινή γνώμη και ενέπνευσαν μια σειρά καλλιτεχνών. Ο Ζαν Κλοντ Μπονφόν (Jean-Claude Bonnefond, 1796-1860) παρουσιάζει το 1826 στο κοινό το έργο του «Τραυματισμένος έλληνας αξιωματικός μπροστά στα τείχη κατειλημμένης πόλης». Όσο αφορά την ταυτότητα του τραυματισμένου αξιωματικού, είτε είναι ο Μάρκος Μπότσαρης σύμφωνα με μια άποψη είτε πρόκειται για μια αλληγορία του ελληνικού λαού σύμφωνα με άλλη. Ο Πιέρ Βινιερόν (Pierre Roch Vigneron, 1789-1872) στο ημιτελές έργο του "Η πτώση του Μεσολογγίου" που φιλοτεχνήθηκε το 1827, ένα χρόνο μετά την κατάκτηση της πόλης, και όταν το τραγικό γεγονός ήταν ακόμη νωπό στις μνήμες, παρουσιάζει τους υπερασπιστές της πόλης να παίρνουν την απόφαση της ηρωικής θυσίας μπροστά σ΄ένα λιμάνι. Πρόκειται μάλλον κι εδώ για μια αλληγορία του αφιερωμένου στο Θεό αγώνα των Ελλήνων για ελευθερία, παρά για την καταγραφή του γεγονότος που αναφέρεται στον τίτλο. Ο Ζοζέφ Ντενίς Οντεβάρ (Joseph-Denis Odevaere, 1778-1830) στο έργο του "Τελευταίοι υπερασπιστές του Μεσολογ -γίου"απεικονίζει μερικούς από τους τελευταίους υπερασπιστές της πόλης.
 |
| "Τελευταίοι υπερασπιστές του Μεσολογγίου" (1826). Ζοζέφ Ντενίς Οντεβάρ |
Στην ελαιογραφία του Λουί Μπενζαμέν Ντεβούζ (Louis-Benjamin-Marie Devouges, 1770-1842) "Μεσολόγγι", οι Μεσολογγίτες, έχοντας μόλις δώσει τον ιερό όρκο, εφορμούν στη μάχη με προτροπή σεβάσμιου ιερέα. Αντίστοιχο θέμα έχει και ο πίνακας «Η τελευταία Μετάληψη των Μεσολογγιτών» του Λουί Ζοζέφ Τουσέν Ροσινιόν (Louis Josef Toussain Rossignion, 1781-1850). Ο λαός του Μεσολογγίου απεικονίζεται έτοιμος για τη μεγάλη έξοδο. Ανάμεσα στις ηρωικές μορφές των πολιορκημένων διακρίνεται Μητροπολίτης Ρωγών Ιωσήφ. Κατά την Έξοδο ήταν ανάμεσα στους υπερασπιστές του Ανεμόμυλου και ανατίναξε τον μύλο, όπου ήταν οχυρωμένος μαζί με τους λιγοστούς συμπολεμιστές του. Τραυματισμένο θανάσιμα τον βρήκαν οι Τούρκοι και τον απαγχόνισαν στις 13 Απριλίου 1826.
 |
| "Η επίθεση του Ιμπραήμ πασά κατά του Μεσολογγίου" Ζαν-Σαρλ Λανγκλουά |
Ο Ζαν-Σαρλ Λανγκλουά (Jean-Charles Langlois, 1789-1870) στον πίνακά του "Η επίθεση του Ιμπραήμ πασά κατά του Μεσολογγίου" αποτυπώνει το γεγονός της επίθεσης του Ιμπραήμ εναντίον της πόλης. Ο Ιμπραήμ πασάς συμμετέχει στην πολιορκία από το Νοέμβριο του 1825 , αφού προηγουμένως είχε εισβάλει στο Μοριά με τις γνωστές ολέθριες συνέπειες για την επανάσταση. Το ίδιο γεγονός αποτυπώνεται και στον ομώνυμο πίνακα του Ιταλού Tζουζέπε Μάτσολα (Giuseppe Pietro Mazzola,1748-1838).
 |
| "Ο θρίαμβος του λαβάρου" Πιέρ Ρεβουάλ |
Ορισμένοι ζωγράφοι προβάλλουν την υπεράσπιση της χριστιανικής θρησκείας από τους Έλληνες. Στο έργο του Πιέρ Ρεβουάλ (Pierre-Henri Révoil, 1776-1842) "Ο θρίαμβος του λαβάρου", το χριστιανικό έμβλημα - λάβαρο του Μεγάλου Κωνσταντίνου επιδεικνύεται ως σύμβολο των επαναστατών, τονίζοντας έτσι το θρησκευ -τικό χαρακτήρα της σύγκρουσης ανάμεσα στους χριστιανούς Έλληνες και τους άπιστους Τούρκους, και προβάλλοντας την ανάγκη-αν όχι υποχρέωση- η Ευρώπη να συμπαρασταθεί στους ομόθρησκους Έλληνες. Τόσο για τον Ρεβουάλ όσο και για τους Νταβούζ και Βινιερόν η συνύπαρξη του πολεμιστή και του κληρικού γίνεται αποδεκτή.
 |
| "Ο θάνατος του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄" Ουγκ Φουρό |
Σε πολλές περιπτώσεις η θεματογραφία των φιλελληνικών εικα -στικών έργων υπαγορεύεται από τα ίδια τα γεγονότα της επανάστασης. Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ στο πλαίσιο των αντιποίνων στα οποία προχώρησαν οι Τούρκοι μετά την έκρηξη της επανάστασης αποτυπώνεται στην ελαιογραφία του Ουγκ Φουρό "Ο θάνατος του Πατριάρχη Γρη -γορίου Ε΄". Το έργο είναι εμπνευσμένο από την "Ιστορία της Αναγέννησης της Ελλάδας" του Γάλλου συγγραφέα και περιηγητή Φρανσουά Πουκεβίλ (François Charles Hugues Laurent Pouqueville, 1770-1838), όπου η σκηνή του απαγχονισμού περιγράφεται ως εξής: "ο Πατριάρχης συνελήφθη, ενώ φορούσε τα αρχιερατικά του άμφια. Τον έσυραν, του φόρεσαν τη μοιραία θηλιά στο λαιμό και τον κρέμασαν στην πόρτα του Πατριαρχείου, κάτω από τις επευφημίες ενός εξαγριωμένου όχλου που βλασφημούσε το Χριστό.
 |
| "Ο θάνατος του Bisson" Λουίς Ραν - Μπατού |
Επίσης, υπάρχουν οι "μάρτυρες" που μεταφέρουν πιστά την ιστορία ή τις στρατιωτικές δραστηριότητες. H Λουίς Ράν (Louise Rang, 1805-1884) στο έργο της «Ο θάνατος του Μπισόν» ζωγραφίζει το Γάλλο πλοίαρχο Ιπολίτ Μπισόν (Hipollyte Magloire Bisson, 1796-1827), με το φιτίλι στο χέρι, πριν βάλει φωτιά στη μπαρουταποθήκη του πλοίου του και ανατιναχθεί. Στις 5 Νοεμβρίου 1827, ο Μπισόν πέθανε με ηρωικό τρόπο ανατινάζοντας το πλοίο "Παναγιώτης", του οποίου ήταν κυβερνήτης, όταν τραυματίστηκε και έχασε τον έλεγχο της κατάστασης, ύστερα από επίθεση Ελλήνων ληστών (πειρατών).
Ο Λουί Αμπρουάζ Γκαρνερέ (Louis Abroise Garneray, 1783-1857), ζωγράφος του αρχιναυάρχου της Γαλλίας, στάλθηκε σε αποστολή στο Ναβαρίνο. Eκεί σχεδιάζει και ακολουθεί τις υποδείξεις του ναυάρχου του γαλλικού στόλου Ντε Ρινύ (Marie Henri Daniel Gauthier, comte de Rigny, 1782-1835)) σχετικά με τη θέση των πλοίων και αποτυπώνει την περίφημη ναυμαχία. Στη σύνθεση αυτή του Γκαρνερέ είναι αναγνωρίσιμα όλα τα πλοία των συμμαχικών στόλων Γαλλίας, Αγγλίας και Ρωσίας που καταναυμάχησαν στον κόλπο του Ναυαρίνου τον ενωμένο τουρκο-αιγυπτιακό στόλο.
 |
| "Η ναυμαχία του Ναυαρίνου" Λουί Αμπρουάζ Γκαρνερέ |
Το 1828, οι δυνάμεις που συνέπραξαν για την επίλυση του ελληνικού ζητήματος -Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία- αποφάσισαν την εκκένωση της Πελοποννήσου την οποία κατείχαν τα αιγυπτιακά στρατεύματα του Ιμπραήμ Πασά. Το εγχείρημα ανέλαβε γαλλικό εκστρατευτικό σώμα, υπό την αρχηγία του στρατηγού Μεζόν. O Λανγκλουά (Jean-Charles Langlois, 1789-1870) ζωγραφίζει την αποστολή των Γάλλων στο Μοριά ενώ ο Νοέλ Ντιεντονέ Φινάρ (Noel D. Finert, 1797-1852) προτιμάει αποτυπώσει μια σκηνή συνομιλίας μεταξύ Γάλλων στρατιωτών και παλληκαριών.
 |
| "Στρατιώτες της γαλλικής αποστολής στο Μοριά" Νοέλ Ντιεντονέ Φινάρ |
Άλλοι, σχετικά πολλοί, εστιάζουν στη μοναχική απελπισία των προσώπων στο περιθώριο της μάχης: ο Φρανσουά ντε Λανσάκ (François-Émile de Lansac, 1803-1890), ο Ανρί Ντεκέν (Henri Decaisne, 1799–1852), o Ζαν-Μπατίστ Βενσόν (Auguste Jean-baptiste Vinchon, 1789-1855) περιβάλλουν τις φιγούρες τους μ΄ένα φως που τονίζει το δράμα μέσα σ΄ένα απέραντο τοπίο. Στον πίνακα του Λανσάκ «Σκηνή από την Έξοδο», που παρουσιάστηκε το 1828, κυριαρχεί η τραγική φιγούρα της μάνας που σκοτώνει το παιδί της και μετά αυτοκτονεί, για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων.
 |
| "Σκηνή από την Έξοδο" Φρανσουά ντε Λανσάκ |
Στο έργο του Ντεκέν «Αποτυχία επιχειρήσεως» η κούραση, η περισυλλογή και η θλίψη κυριαρχούν στα πρόσωπα των τεσσά -ρων ανώνυμων Ελλήνων πολεμιστών. Στο βάθος μια πόλη καίγεται και αριστερά μια πομπή ανθρώπων που φεύγουν για να σωθούν, κουβαλώντας ό,τι τους έχει απομείνει από το νοικοκυριό τους. Ο πίνακας του Βενσόν "Σύγχρονο ελληνικό θέμα εμπνευσμένο από τη σφαγή της Σαμοθράκης" αναφέ- ρεται στα φοβερά αντίποινα των Τούρκων τους πρώτους μήνες της επανάστασης: ένας γέροντας, καθισμένος στα ερείπια του καμένου σπιτιού του, δίπλα στο σώμα της νεκρής κόρης του, κρατά στην αγκαλιά του το βρέφος που εκείνη θήλαζε. Η εικόνα μπορεί να διαβαστεί, είναι πιστή αλλά σκληρή.
 |
| "Σύγχρονο ελληνικό θέμα εμπνευσμένο από τη σφαγή της Σαμοθράκης"(1827) Ελαιογραφία του Ζαν Μπατίστ Βενσόν |
Σε πολλές περιπτώσεις οι ζωγράφοι εμπνέονται από τη φιλελληνική ποίηση. Ολοι αυτοί οι καλλιτέχνες συγκλονισμένοι από τα γεγονότα που τους μεταφέρει ο Τύπος, τρέφονται περισσότερο με την ποίηση, εμπνέονται από τα ελληνικά δημοτικά τραγούδια που μετέφρασαν ο Κλοντ Φοριέλ (Claude Charles Fauriel, 1772-1844) και ο Λεμερσιέ (Louis Jean Népomucène Lemercier, 1771-1840), από τα «Messeniennes» (Μεσσηνιακά) του Γάλλου φιλέλληνα Καζιμίρ Ντελαβίν (Jean François Casimir Delavigne, 1793-1843) που σε μερικά σημεία είναι εμπνευσμένα από τις μαρτυρίες του συγγραφέα Φρανσουά Πουκεβίλ (François Charles Hugues Laurent Pouqueville, 1770-1838), από τον «Γκιαούρη» του Μπάιρον. Όλα αυτά είναι θέματα που ένα ευαίσθητο κοινό αγαπάει και θέλει να δει εικονογραφημένα.
 |
| "Ο θάνατος νεαρού διακόνου από τη Μεσσηνία" (1824) Βινσέν Νικολά Ραβερά |
Χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας εικονογράφησης είναι ο πίνακας του Βινσέν Νικολά Ραβερά (Vincent Nicolas Raverat, 1801-1865) «Ο θάνατος του νεαρού διακόνου από τη Μεσσηνία» που εμπνεύστηκε το θέμα του από ένα ποίημα του Ντελαβίν, ο οποίος με τη σειρά του βασίστηκε σε αληθινό περιστατικό, που διηγείται ο Πουκεβίλ, σύμφωνα με το οποίο ο νεαρός ορθόδοξος ιερέας χτυπήθηκε θανάσιμα κάτω από ένα τούρκικο κάστρο, ενώ βρισκόταν μέσα σε μια βάρκα και τραγουδούσε τα βάσανα της σκλαβωμένης του πατρίδας.
Υπάρχουν ζωγράφοι, όπως ο Αλεξάντρ Μαρί Κολέν (Alexa -ndre Marie Colin, 1789-1875) που θέλουν να παρουσιάσουν στο κοινό μια πολυάριθμη παραγωγή φιλελληνικών θεμάτων. Στο έργο του Κολέν "Το ελληνόπουλο" είναι εμφανής η ιδεαλιστική ανάπτυξη του θέματος και υποδηλώνει την επιθυμία του ζωγράφου να δώσει στον ήρωα-νεαρό συμβολική διάσταση.
 |
| "Το ελληνόπουλο" Αλεξάντρ Μαρί Κολέν |
Άλλοι, πάλι, δημιουργούν και εξελίσσονται μέσα στο φιλελεύθερο περιβάλλον της βασιλικής οικογένειας της Ορλεάνης, γεμάτοι παραγγελίες και τιμές, όπως ο Οράς Βερνέ (Antoine Charles Horace Vernet 1789 – 1863) του οποίου ο κουνιάδος πολέμησε στο Ναβαρίνο. Στην ελαιογραφία του Βερνέ "Η ήττα", σύμφωνα με τους σύγχρονους κριτικούς, απεικονίζεται "Ελληνας νικητής, ο οποίος, πατώντας το πτώμα ενός Τούρκου, διατάζει τον υπηρέτη του τελευταίου να αποκεφαλίσει τον κύριό του με το ίδιο του το σπαθί". Η αποτρόπαιη πράξη θα μπορούσε να δικαιολογηθεί λόγω των δεινών που υπέστησαν οι Έλληνες κάτω από τον τουρκικό ζυγό. Όσο αφορά τη βαρβαρότητα του θέματος, η βαρβαρότητα αυτή υπάρχει μέσα στο ρεπερτόριο των ρομαντικών καλλιτεχνών που μυθοποίησαν τη βιαιότητα, τα πάθη και τις έντονες συγκρούσεις.
 |
| "Η ήττα" Οράς Βερνέ |
Άλλοι καλλιτέχνες, όπως ο Αρί Σεφέρ (Ary Scheffer, 1795-1858), εμπνέονται από το δραματικό προεπαναστατικό αγώνα των Σουλιωτών εναντίον του Αλή Πασά. Ο Σεφέρ το 1827 φιλοτεχνεί τον πίνακα "Σουλιώτισσες" εμπνευσμένο από τον τραγικό θάνατο των γυναικών του Σουλίου, που προτίμησαν να πέσουν στο γκρεμό με τα παιδιά τους και όχι στα χέρια των Τούρκων, όταν ο Αλή πασάς των Ιωαννίνων πολιόρκησε το Δεκέμβριο του 1803 το Σούλι και κατέσφαξε τους κατοίκους του. Ο Σεφέρ υπήρξε εξαιρετικά παραγωγικός σε πίνακες φιλελληνικών θεμάτων. Στο έργο του «Οι εξόριστοι Έλληνες πάνω στο βράχο» ο Σεφέρ αναφέρεται στους πρόσφυγες της Πάργας. Στις 10 Μαΐου 1819 η πόλη της Πάργας παραδόθηκε από τον Μέτλαντ, τον Άγγλο αρμοστή των Επτανήσων, στον Αλή πασά, ο οποίος την κατέστρεψε ολοκληρωτικά. Οι χριστιανοί της Πάργας εξορίστηκαν στην Κέρκυρα γεγονός που προκάλεσε αίσθηση στην Ευρώπη. Ο Σεφέρ καταγράφει σ'αυτό τον πόνο και τον σπαραγμό των εξορίστων στην Κέρκυρα, κατοίκων της Πάργας, καθώς αγναντεύουν τη χαμένη τους πατρίδα.
 |
| "Σουλιώτισσες" (1827) Αρί Σεφέρ |
Στο έργο του «Ελληνόπουλο που υπερασπίζεται τον πατέρα του» αποτυπώνει ένα συναρπαστικό επεισόδιο, όπου ο ηρωϊσμός αγγίζει το προσωπικό δράμα. Ο πατέρας, παρά τον πόνο από τον τραυματισμό του στο μηρό, συνεχίζει να κρατάει το σπαθί του, ενώ ο γιος του τον υπερασπίζεται, προτάσσοντας με αποφασιστικότητα το όπλο. Το μήνυμα της σύνθεσης είναι πως η συνέχεια του αγώνα είναι εξασφαλισμένη από γενιά σε γενιά.
 |
| "Ελληνόπουλο που υπερασπίζεται τον πατέρα του" (1827) Αρί Σεφέρ |
Ο Λυωνέζος Πιέρ Μπονιρότ (Pierre Bonirote, 1811-1891), που κατοικεί στην Αθήνα από το 1837 μέχρι το 1843 και ιδρύει το Σχολείο των Τεχνών, φέρνει μαζί του σχέδια τόσο λεπτομερή όσο και αυτά από το «Ταξίδι» του Ντυπρέ (Louis Dupré, 1789-1837).
Συχνή βέβαια είναι και η απεικόνιση γνωστών ηρώων σε στιγμές δράσης
 |
Μαντώ Μαυρογένους,
λιθογραφία του Άνταμ Φρίντελ, 1827.
|
Άλλοι καλλιτέχνες αποδίδουν τα πορτραίτα μεγάλων Ελλήνων αγωνιστών, όπως o Δανός Άνταμ Φρίντελ (Adam Friedel) και o Βαυαρός Καρλ Κρατσάιζεν (Karl Krazeisen, 1794–1878). O Φρίντελ σχεδίασε τις μορφές των αρχηγών της Επανάστασης εκ του φυσικού και φτάνοντας στην Αγγλία, εκτύπωσε και κυκλοφόρησε 24 λιθόγραφα πορτραίτα αγωνιστών (που λιθογράφησε και επιχρωμάτισε ο J. Bouvier σε πολλές εκδόσεις), στο Παρίσι και το Λονδίνο τα έτη 1826 και 1827.
 |
| Κωνσταντίνος Κανάρης, λιθογραφία του Καρλ Κρατσάιζεν |
Ο Κρατσάιζεν υπακούοντας στο ρομαντισμό και το φιλελληνισμό της εποχής, ήρθε στην Eλλάδα για να πολεμήσει υπέρ της ανεξαρτησίας των Eλλήνων. Kατά την παραμονή του στην Eλλάδα σχεδίασε διάσημες μορφές του Aγώνα και έχοντας συναίσθηση της αξίας των έργων του, γυρίζοντας στο Mόναχο το 1827 προχώρησε σε λιθογράφηση των σχεδιασμάτων του και έκδοσή τους σε λεύκωμα, που τυπώθηκε σε επτά τεύχη, από το 1828 έως το 1831.
Tα σχεδιάσματα του Krazeisen έδωσαν τη δυνατότητα να παρουσιασθούν σεπτές μορφές του 1821 που η μορφή τους αναπαριστά και την αγωνία, την ελπίδα του Αγώνα του ελληνικού έθνους. Συνολικά σχεδίασε 91 έργα, ανάμεσά τους υδατογραφίες, τοπία, αρχαιότητες, πολεμικές συνθέσεις και βέβαια οι προσωπογραφίες των πρωταγωνιστών του 1821. Τα περισσότερα έργα έγιναν με μολυβί και σε χαρτί μικρού μεγέθους.
